سوم خردادماه سالروز یکی از غرورآفرین‌ترین اتفاقات در تاریخ ایران است؛ آزادسازی خرمشهر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین عملیات‌های هشت سال دفاع مقدس نمونه‌ای واضح و عینی از همت رزمندگان ایرانی است که یکی از پیچیده‌ترین عملیات‌های نظامی را رقم زدند.

از سویی دیگر، فتح خرمشهر یادآور رشادت، ایثار و از خودگذشتگی‌های رزمندگانی است که با کمترین امکانات در برابر دشمنان مردانه ایستادند و اجازه ندادند خاک این سرزمین در دست بیگانه باشد.

سوم خرداد سال ۱۳۶۱، خرمشهر که پس از ۳۵ روز مقاومت در تاریخ ۴ آبان ۱۳۵۹ توسط دشمن بعثی اشغال شده بود، پس از ۵۷۵ روز به طور کامل از اشغال رژیم بعث عراق خارج شد. عملیات آزادسازی خرمشهر طی ۴ مرحله با مقاومت و رزمندگی نیرو‌های مسلح، ارتش، سپاه، بسیج، نیرو‌های ژاندارمری، کمیته انقلاب اسلامی، شهربانی و جهاد سازندگی اجرا شد.

همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر، مجموعه مستندی کامل درباره همین موضوع منتشرمی‌شود؛ مستندی که با پژوهشی دقیق همه اتفاقات درباره آزادسازی خرمشهر را روایت کرده و به نمایش درآورده است.

داستان شهری که بار‌ها اشغال شد

مجموعه مستند ۴ قسمتی “خرمشهر آزاد شد” به کارگردانی مهدی شامحمدی روایتی همه جانبه از عملیات آزادسازی خرمشهر است. در قسمت نخست این مجموعه، تاریخچه‌ای از شهر خرمشهر و وقاع تاریخی رخ داده در این منطقه روایت می‌شود. شهری که همواره در طول تاریخ، به دلیل شرایط اقلیمی، اقتصادی و سیاسی مورد توجه بوده است. این شهر به دلیل شرایط اقلیمی برای اولین بار توسط عثمانی‌ها اشغال شد و بار دیگر در جریان جنگ جهانی اول توسط انگلیسی‌ها مورد هجوم قرار گرفت. بعد‌ها در اوایل حکومت پهلوی و کشف ذخایر نفتی در این منطقه، در اواسط جنگ جهانی دوم نیرو‌های متفقین این سرزمین را اشغال کردند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با آغاز جنگ تحمیلی، این شهر بار دیگر اشغال شد و صدام و نیرو‌های بعث عراق آن را مورد هجوم خود قرار دادند، اما این بار ماجرا فرق داشت و مقاومت جانانه مردم تمام پیش‌بینی‌ها را بهم زد.

در قسمت دوم این مستند با عنوان “جاده”، ابتدا به طور مختصر، روند آزادسازی شهر‌های ایران در عملیات‌های ثامن الائمه، طریق القدس و فتح المبین روایت می‌شود. در ادامه با روایتگری سردار حسین همدانی عضو سابق تیم شناسایی تیپ ۲۷ محمد رسول الله، عملیات شناسایی به منظور آزادسازی خرمشهر مورد بررسی قرار می‌گیرد. عملیاتی حساس و مهم که توسط چهره‌هایی نظیر حسین همدانی، محمود شهبازی، حسن باقری و … به صورت دقیق انجام می‌شود و موفقیت بزرگی را برای رزمندگان ایرانی به همراه دارد.

قسمت سوم از مجموعه مستند “خرمشهر آزاد شد” مروری بر تغییر فرماندهان جنگ بعد از ۸ ماه از آغاز جنگ داشته و روایتگر وحدت فرماندهان ارتش و سپاه برای مقابله با دشمن بعثی می‌شود. اتفاقی که منجر به شکل‌گیری طرح جامع کربلای ۱ تا کربلای ۱۰ برای بازپس گیری مناطق اشغال شده در غرب و جنوب شد و به مرحله اجرا رسید. در این قسمت از مستند سعی شده تا استراتژی‌های کلی عملیات بیت المقدس با روایتگری احمد غلامپور به تصویر کشیده شود.

نیروی هوایی ارتش چگونه برگ برنده ایران در آزادسازی خرمشهر شد؟

قسمت چهارم این مجموعه با عنوان “عملیات غیر ممکن” به دلاورمردی نیروی هوایی ارتش در دوران دفاع مقدس می‌پردازد. در این طرح به بررسی طرح حمله به پایگاه‌های H ۳ الولید در جنوب غربی عراق در فروردین ۱۳۶۰ پرداخته می‌شود که بعد‌ها به یکی از حمله‌های هوایی بی نظیر در دنیا شناخته شد. این عملیات مبتکرانه با روایتگری منوچهر طوسی به تصویر کشیده می‌شود.

گفتنی است عملیات H ۳، یکی از عملیات‌های هوایی مهم نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ایران و عراق بود. از این عملیات به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و بزرگ‌ترین عملیات‌های هوایی دنیا که به نام فانتوم‌ها ثبت شده است، یاد می‌شود.

طی این عملیات، فانتوم‌های نیروی هوایی ارتش ایران پایگاه‌های هوایی اچ-۳ را در عمق ۱۰۰۰ کیلومتری عراق و در غربی‌ترین نقطه عراق، در مرز مشترک عراق و اردن بمباران کردند و آن‌ها را منهدم ساختند. در این عملیات، به نیرو‌های ایرانی هیچ خسارتی وارد نشد، اما در مقابل بیش از ۴۸ هواپیمای عراقی که بیشتر آن‌ها بمب‌افکن‌های روسی (میگ-۲۳، سوخو-۲۰، توپولف-۱۶، توپولف-۲۲) بودند از بین رفتند. از این رو، از این عملیات به عنوان یکی از موفق‌ترین عملیات‌های تاریخ جنگ‌های هوایی نام برده می‌شود. موفقیت این عملیات هوایی همچون عملیات کمان ۹۹، اهمیت استراتژیک و تأثیر زیادی بر ادامه جنگ داشت.

مستندی از عملیات شجاعانه نیروی هوایی ایران در آزادسازی خرمشهر را از اینجا می‌بینید.

البته نقش نیروی هوایی ارتش و فرماندهی بی‌بدیل شهید سهپبد علی صیاد شیرازی در عملیاتِ پیروزمندانه هوایی در مستند “سرگرد” نیز به نمایش درآمده است.

در روز دوم خرداد نتیجه پیکار بسیار درخشان بود و قرارگاه کربلا به هدف خود که احاطه کامل خرمشهر بود، رسید. تعداد اسرای عراقی در این روز از ۲۸۳۰ نفر تجاوز کرد و یگان‌هایی از دشمن که در منطقه بین نهر عرایض و شلمچه مستقر بودند، به میزان زیاد منهدم شدند. با وجود حضور گسترده هواپیما‌های عراقی در آسمان منطقه، عقابان تیزپرواز نیروی هوایی ارتش در پشتیبانی از یگان‌های رزمنده، در صحنه عملیات بیت‌المقدس حضوری فعال داشتند و با بمباران پل شناور عراقی‌ها بر روی شط العرب و مناطق تجمع آنان در آن سوی رودخانه، نقش ارزنده‌ای در آزادسازی خرمشهر ایفا کردند.

منبع: تسنیم